آشنایی با مدیریت منابع انسانی، اهمیت و اهداف آن
مجموعه افراد تشکیل دهنده یک سازمان خاص را به طور کلی به عنوان منابع انسانی نام می برند. این اصطلاح به کارمندان و اعضای تشکیل دهنده یک تشکیلات سازمانی اطلاق می شود که به وسیله ی آن ها فرآیند فعالیت سازمان به ادامه می پیوندد. در ادارات و سازمان های گسترده، یک واحد خاص به نام منابع انسانی وجود دارد و مدیر منابع انسانی در این واحد وظیفه مدیریت را بر عهده دارد. از جمله وظایف مدیر منابع انسانی می توان به نظارت بر روند عملکرد کارمندان، برگزاری جلسات مصاحبه و گزینش نیروهای جدید اشاره کرد. در ادامه به بررسی بیشتر این موضوع می پردازیم.
منابع انسانی چیست؟
در دیدگاه ویلیام آر تریسی منابع انسانی به منظور «مجموعه ای از افراد که در یک شرکت به کار مشغول هستند و عملیات شرکت را در دست دارند» است. به اختصار می توان هر یک از افراد یک سازمان را منابع انسانی نام برد. با گذر از دیدگاه ویلیام آر تریسی می توان واژه منابع انسانی را تکاملی بر واژگان کارمند، پرسنل و کارگر قلمداد کرد. به این منظور در محیط های کاری مدرن و پیشرفته که هدف گذاری آن ها در راستای توسعه و گام برداشتن به سوی آینده است استفاده از کلمه منابع انسانی ملموس تر می باشد.
لازم به ذکر است که با گذر زمان، علاوه بر تکامل معنای کلمه منابع انسانی، کارکرد آن نیز تغییراتی را تجربه کرده است. در حال حاضر، منابع انسانی با دو دیدگاه متفاوت قابل تعریف است:
- تعریف منابع انسانی در دیدگاه خرد: در این دیدگاه، این اصطلاح هر عضو از سازمان را نمایان می سازد و اغلب به کارمندان اشاره دارد. منابع انسانی به عنوان نیروی محرکه هر سازمان به شمار می رود که به عنوان بخش پر اهمیت شرکت نیز تعریف می شود. تعریف نهفته در این جملات، اهمیت بخش منابع انسانی را به عنوان بخشی اساسی از هر شرکت و ترویج برابری و روحیه کار تیمی بین کارکنان را نشان می دهد.
- تعریف منابع انسانی در دیدگاه کلان: در این دیدگاه، واژه منابع انسانی به دپارتمان یا واحدی اطلاق می شود که خدمات منابع انسانی متنوعی را به بخش های دیگر سازمان ارائه می دهد. با توجه به تکامل منابع انسانی، افراد به عنوان سرمایه های شرکت ها یا به نوعی سرمایه فکری شناخته می شوند. بنابراین، علاوه بر وظایف سنتی منابع انسانی از قبیل استخدام و اخراج، وظایف جدید و مدرنی نیز برای آن ها تعریف می شود که شامل ایجاد رضایت شغلی کارکنان، انگیزه دهی، پیروی از اصول مدیریت، حفظ و توانمند سازی کارکنان می شوند.
مدیریت منابع انسانی
مدیریت سرمایه انسانی، یا به عبارت رایج، منابع انسانی، وظیفه نظارت و بررسی تمام اعمال مرتبط با سرمایه های انسانی یا استعداد های یک سازمان را بر عهده دارد. این بخش اهمیت بسزایی در مدیریت کلان سازمان دارد و برخی از وظایف اصلی آن عبارتند از:
- جذب نیرو و استخدام
- جبران خدمات و حقوق و دستمزد
- روابط کار و کارمندی
- توسعه سازمان
- توسعه سرمایه انسانی
- ارزیابی عملکرد
- مدیریت ارتباطات سازمانی
- تعیین و توسعه استعدادها
- مدیریت پاداش و مزایا
- مدیریت مسائل نظامی و حقوقی
این وظایف نشان‌دهنده نقش بسیار گسترده و حیاتی مدیریت سرمایه انسانی در ارتقاء عملکرد و پیشرفت سازمان می‌باشند.
با توجه به گستره وسیع مدیریت منابع انسانی، بدیهی است که شرایط شغلی متعددی با بهره‌گیری از تخصص‌های مختلف ایجاد گردد. در این راستا، تعدادی از تخصص‌ها و عناوین شغلی مرتبط به حوزه مدیریت منابع انسانی به شرح زیر هستند:
- متخصص توسعه آموزش
- مدیریت حضور و غیاب کارکنان
- مسئول مزایا
- کارشناس منابع انسانی
- مجری خدمات استخدامی
- متصدی حقوق و دستمزد و تجزیه و تحلیل شغل
- برنامه‌ریز آموزش و توسعه
- استخدام‌کننده
- مشاور مزایا
- تحلیلگر پرسنل
این تخصص‌ها به منظور بهبود عملکرد سازمان و بهره‌وری بهتر از منابع انسانی مختلف ایجاد شده‌اند.
اهمیت منابع انسانی
با توجه به این موضوع که نیروی انسانی به عنوان سرمایه اصلی هر مجموعه محسوب می‌شود، امکان انکار اهمیت منابع انسانی وجود ندارد. موفقیت و یا شکست هر سازمان به طور موازی با روند فعالیت و عملکرد کارمندان آن حرکت می‌کند. منابع انسانی با مدیریت و نظارت صحیح بر نیروی انسانی، امکان تحقق اهداف و توسعه شرکت را به سمت موفقیت هدایت می‌کند و می تواند برای موفقیت در این راستا از نرم افزارهای تحت وب مانند نرم افزار اتوماسیون اداری استفاده کند. همچنین، اهمیت منابع انسانی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- تأثیر بر عملکرد سازمانی: نقش بنیادی منابع انسانی در بهبود و ارتقاء عملکرد سازمانی و افزایش بهره‌وری نمودار می‌آید.
- توسعه مهارت‌ها و توانمندی‌ها: ارتقاء مهارت‌ها و توانمندی‌های کارکنان از طریق برنامه‌های آموزشی و توسعه شغلی، به تحقق اهداف سازمان کمک می‌کند.
- مدیریت منابع انسانی به عنوان استراتژی کسب و کار: بهره‌گیری از منابع انسانی به‌عنوان یک استراتژی کلان کسب و کار، نقش مؤثری در رشد و توسعه شرکت ایفا می‌کند.
- استقرار فرهنگ سازمانی: مدیریت منابع انسانی به ایجاد و حفظ فرهنگ سازمانی مؤثر و هماهنگ کمک می‌کند.
- تسهیل ارتباطات داخلی: نظارت مناسب بر ارتباطات داخلی و تعاملات کارکنان، به سازمان کمک می‌کند تا به بهبود ارتباطات داخلی و افزایش هماهنگی بین اعضای تیم برسد.
اهداف منابع انسانی
اهداف منابع انسانی همسو با اهداف و ایده آل های شرکت است. به منظور شناخت اهداف منابع انسانی ابتدا باید درک کامل و جامعی نسبت به اهداف مجموعه داشته باشید. به طور مثال؛ هدف سازمانی که به تازگی تاسیس شده است جذب نیروزی متعهد و وقت شناس است. ولی هدف سازمانی که سال های سال سابقه کار دارد به مراتب متفاوت خواهد بود و جذب نیروی جدید ممکن است کمترین اهمیت را برای آن ها داشته باشد. البته باید توجه داشت علاوه بر هدف اصلی تعدادی اهداف عمومی نیز وجود دارند که باعث بهبود روند کاری شرکت می شوند. این اهداف عمومی به شرح زیر می باشند:
- مدیریت دانش در سازمان و قرار دادن اطلاعات کافی در اختیار کارمندان، به منظور بهره وری بیشتر و دستیابی به اهداف، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. برنامه ریزی دقیق برای شناخت کارکنان، اطمینان از وظیفه شناسی و توانمندی آنها، همچنین ارائه حقوق، پاداش، مزایا و تشویق های متناسب با عملکرد، به منظور قدردانی از زحمات و همکاری های آنان امری ضروری است.
- بهبود روابط در سطوح مختلف سازمان، نقشی مهم در افزایش هماهنگی و همکاری در تیم ها دارد. توجه به جوانب انسانی و اجتماعی سازمان، ارتقاء ارتباطات بین اعضا و ایجاد فرهنگ سازمانی سالم و موثر از اقدامات کلیدی است.
- تأمین امنیت، رفاه و بهداشت جسمی و روانی کارکنان نیز باید در اولویت های سازمان قرار گیرد. ایجاد برنامه ها و فعالیت هایی در زمینه سلامت و رفاه، به منظور ارتقاء کیفیت زندگی کاری و افزایش سطح رضایت کارکنان، اساسی است.
- برنامه ریزی دقیق برای استخدام تیم حرفه ای و توانمند ترین افراد برای پوزیشن های شغلی مختلف، باعث ارتقاء توانمندی ها و تجربیات سازمان خواهد شد. همچنین، انجام اقداماتی مانند طراحی سازمان، نوشتن شرح وظایف و تعیین پوزیشن های شغلی، بهبود اثربخشی سازمانی و افزایش بهره وری کارکنان را به همراه خواهد داشت.
سوالات متداول
1. اصول مدیریت منابع انسانی چیست؟
ایجاد محیط کاری مناسب، احترام به کارمندان، شفاف‌سازی وظایف، توانمندسازی کارمندان، پرداخت حقوق منصفانه به پرسنل، تعریف استانداردهای واضح کاری، ارزیابی عملکرد کارکنان، ارائه بازخورد و دیگر اصول مدیریت منابع انسانی، مبنایی اساسی را برای ارتقاء کیفیت و بهره‌وری در سازمان فراهم می‌سازند.
2. اهداف منابع انسانی چیست؟
مدیریت دانش در سازمان و قرار دادن اطلاعات کافی در اختیار کارمندان، بهبود روابط در سطوح مختلف سازمان، امنیت، رفاه و بهداشت جسمی و روانی کارکنان نیز باید در اولویت های سازمان قرار گیرد.