آشنایی با مدیریت رفتار سازمانی و مدل های آن
مدیریت رفتار سازمانی (Organizational Behavior management) یا همان OBM از اساسی‌ترین و مهم‌ترین دروس در دوره‌های آموزشی مدیریت است که به مطالعه رفتار افراد و گروه‌ها در یک سازمان می‌پردازد و به برنامه‌هایی اشاره دارد که باعث می‌شود تمام افراد وظایف خود را به درستی انجام داده و به هدف سازمان دست پیدا کنند. با خواندن این مقاله از وبلاگ یگانه سافت و همچنین درک و اجرای دقیق مدیریت رفتار سازمانی، می‌توانید انگیزه کارکنان یک کسب‌وکار را افزایش داده و با ایجاد رضایت شغلی بیشتر در آنها و محیط کاری مثبت و همچنین بهبود خدمات به مشتریان، باعث شوید سازمان به رشد چشمگیری برسد.
اجرای اصول اساسی OBM در شش مرحله انجام می‌شود که در این مقاله آنها را توضیح داده‌ایم. یادگیری دقیق این حوزه و ادامه مطالعه آن به عنوان یک رشته تحصیلی، به شما کمک می‌کند آینده شغلی تضمین شده‌ای برای خود بسازید.
رفتار سازمانی چیست؟
رفتار سازمانی یا همان Organizational behavior مطالعه چگونگی رفتار افراد و گروه‌ها در یک سازمان و تأثیر این رفتار و تعاملات بر عملکرد سازمان در جهت هدف یا اهداف آن است. این رشته تحصیلی مدیریتی به بررسی تأثیر عوامل مختلف بر رفتار در یک سازمان می‌پردازد. تمرکز رفتار سازمانی حول محور بهره وری کارکنان است. به عنوان مثال، مطالعات رفتار سازمانی نشان داده است که کارکنانی که احساس ارزشمندی و قدردانی می‌کنند، انگیزه و بهره‌وری بیشتری دارند که منجر به رشد سود سازمان می‌شود.
بنابراین، رفتار سازمانی بر این اصل تمرکز دارد که سازمان‌ها برای دستیابی به نتایج مطلوب، مانند بهره‌وری، رفاه کارکنان یا رضایت شغلی کارکنان در محل کار، از چه روش‌هایی برای مدیریت بهتر، تغییر و بهبود رفتار استفاده می‌کنند.
مدل‌های رفتار سازمانی
دکتر علیرضا زارع مدل‌های رفتار سازمانی را به صورت زیر دسته‌بندی کرده است:
https://www.alirezazarezeidi.ir/Blogs/21/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA#h-6
مدل‌های رفتار سازمانی ساختارهای مفهومی هستند که جنبه‌های اجتماعی، روان‌شناختی و ساختاری سازمان‌ها را نشان می‌دهند. این مدل‌ها ابزارهایی هستند که به مدیریت کمک می‌کنند تعامل پیچیده افراد، تیم‌ها و بخش‌ها در ساختار سازمانی را درک کند. درک کاری از این مدل‌ها به مدیران کمک می‌کند تا کارایی، بهره وری و سلامت کلی سازمان را ارتقا دهند. بر همین اساس 5 مدل رفتار سازمانی وجود دارد که عبارتند از:
- مدل استبدادی
- مدل حمایتی
- مدل مراقبتی
- مدل مشارکتی
- مدل سیستمی
مدیریت رفتار سازمانی چیست؟
همه مشاغل دارای فرهنگ و قوانین داخلی هستند که منحصر به شرکت آن‌هاست. هر کارمند علاوه بر مجموعه مهارت‌های خاص دارای شخصیتی با ارزش‌ها و باورهای ذاتی است و این ارزش‌ها و باورها نحوه تعامل او در گروه‌های کاری، با سایر کارکنان و مدیریت را تعیین می‌کند. مدیریت رفتار سازمانی (OBM) یک رویکرد علمی اثبات شده و مبتنی بر شواهد برای بهینه سازی عملکرد سازمانی است. این حوزه مدیریتی یک راه عالی برای بهبود شرایط محل کار و افزایش رضایت و بهره وری کارکنان است. همچنین می‌تواند به شما در تعیین اهداف دست یافتنی و در عین حال بالا بردن راندمان کارکنان کمک کند. این استراتژی مدیریتی می‌تواند به مدیران اجازه دهد تا از طریق رویکردی علمی در تحلیل اطلاعات مهم و انجام تغییرات ضروری، محل کار خود را بهبود بخشند.
سیستم‌های اطلاعاتی مدیریت، به مدیران و کارکنان در زمینه گردش اطلاعات در سازمان کمک می‌کند. یکی از پرکاربردترین آنها اتوماسیون اداری تحت وب است. در این سیستم، گردش مکاتبات اداری در سازمان مورد توجه قرار می‌گیرد. استفاده از این سیستم‌ها در بهبود روابط رفتار سازمان تأثیر دارد.
اهداف مدیریت رفتار سازمانی
یکی از اهداف اصلی Organizational Behavior درک مواردی است که باعث افزایش انگیزه کارکنان می‌شود. نحوه اندازه گیری رضایت شغلی سازمان‌ها متفاوت است، اما بیشتر معیارهای متداول شامل یک سیستم پاداش منصفانه و عادلانه، کار قانع کننده، شرایط کاری لذت‌بخش و مدیران خوب است. مدیران می‌توانند با درک انگیزه کارکنان، سیاست‌های خود را برای افزایش رضایت شغلی و در نتیجه افزایش بهره‌وری تنظیم کنند.
مدیریت رفتار سازمانی نه تنها به کارکنان در درک بهتر خود کمک می‌کند، بلکه با استفاده از چرخه دمینگ یک نقشه راه مفید به مدیران ارائه می‌دهد که بتوانند همه جنبه‌های سازمان خود را بهبود دهند. سایر اهداف این جنبه مدیریتی عبارتند از:
- بهبود عملکرد شغلی
- افزایش رضایت شغلی
- ترویج نوآوری
- تشویق مدیر و رهبر تیم
- بهبود خدمات به مشتریان
- تشویق و ترویج رفتارهای اخلاقی
- ایجاد محیط کاری مثبت
بسته به چالش‌ها و نتایج مورد نظر، مدیران از تاکتیک‌های مختلفی، مانند سازماندهی مجدد گروه‌های کاری، تغییر ارزیابی عملکرد یا اصلاح ساختارهای مختلف استفاده می‌کنند. درک آنچه انگیزه کارکنان را افزایش می‌دهد نیز نقش مهمی در نحوه تنظیم روال یا خط مشی شرکت دارد.
افزایش بهره وری و مدیریت رفتار سازمانی
براساس مطالعاتی که در گذشته انجام شده است، کارکنانی که با نگرش مثبت هستند و در محل کار حاضر می‌شوند بسیار خلاق‌تر از سایرین هستند و همیشه راهکارهای خلاق برای حل مسائل ارائه می‌دهند. همچنین استفاده از سیستم‌های اداری مالی همچون نرم افزار اتوماسیون اداری تحت وب ، نرم افزار بایگانی و سایر سیستم‌های اداری و مالی و یا نرم افزارهای تحت وب که کار را برای کارکنان راحت‌تر می‌کنند نیز در افزایش بهره وری و ایجاد یکپارچگی در محیط کار تأثیر دارند.
مراحل انجام مدیریت رفتار سازمانی
بر اساس مقاله آموزشی وبسایت کاریابی indeed، برای ایجاد یک برنامه برای OBM، می‌توانید از مراحل زیر استفاده کنید:
https://www.indeed.com/career-advice/career-development/organizational-management-behavior
1. اهداف خود را مشخص کنید
قبل از شروع اجرا این حوزه مدیریتی، مهم است که بدانید نتیجه مطلوب شما چیست. اهداف مؤثر قابل اندازه گیری هستند، مانند افزایش بهره وری تا 15 درصد یا کاهش صدمات حین کار تا 30 درصد. شما باید این معیارها را به وضوح تعریف کنید تا همه افراد درگیر در این فرآیند به راحتی از مراحل انجام آن مطلع شوند.
2. رفتارهای هدف را مشخص کنید
در این مرحله تصمیم بگیرید که چه رفتارها و نتایجی می‌تواند منجر به دستیابی به اهداف مورد نظر شود. اگر بهره‌وری به دلیل عدم وجود ارتباطات سازمان یافته در پروژه‌ها کاهش می‌یابد، باید راه‌هایی برای رفع مشکلات ارتباطی پیدا کنید. برای پیگیری نتایج لازم برای افزایش بهره وری به میزان مورد نظر، می‌توانید تصمیم بگیرید که چه تعداد پروژه در ماه باید تحویل داده شود.
3. معیارها را ایجاد کنید
اهداف سازمانی خود را با اعداد تعریف شده مشخص کنید. به عنوان مثال، برای افزایش بهره‌وری تا 15 درصد در یک سال، می‌توانید تعداد جلسات مشخصی را در ماه تعیین کنید تا پروژه‌ها در مسیر خود قرار بگیرند و حداقل پنج پروژه در ماه باید به موقع تحویل داده شوند. اگر می‌خواهید ایمنی را بهبود ببخشید، می‌توانید روی شناسایی کارکنان به خاطر ایمنی و مسئولیت‌پذیری ویژه تمرکز کنید.
4. مشکلات را درک کنید
بسیاری از اتفاقاتی که در محل کار رخ می‌دهد می‌تواند بر عملیات روزانه و توانایی کارکنان برای دستیابی به اهداف تأثیر بگذارد. اگر می‌خواهید تیم خود را با مدیریت رفتار سازمانی بهبود ببخشید، به داده‌های پشت مسائلی که می‌خواهید اصلاح کنید توجه نمایید. چهار دلیل احتمالی مشکلات را ارزیابی کنید:
- سابقه رخ دادن آن
- دانش و مهارت کارکنان
- تجهیزات و فرآیندهای کاری
- عواقب
به عنوان مثال، اگر می‌خواهید ایمنی محل کار را بهبود ببخشید، می‌توانید تجهیزات فعلی و روش‌های انجام کار را بررسی کنید. همچنین باید بدانید که آموزش کارکنان کافی است یا خیر.
5. یک راه حل بسازید
برای دستیابی به اهداف، درک چگونگی حل مشکلاتی که در شرکت خود کشف کرده‌اید، بسیار مهم است. اگر از طریق داده‌ها متوجه شدید که آموزش ناکافی منجر به مسائل ایمنی می‌شود، ایجاد یک برنامه آموزشی جدید برای نیروی کار راه حل مناسبی است. به طور مشابه، اگر کارمندان به دلیل ناآگاهی از آنچه از آنها انتظار می‌رود، بهره‌وری کمی دارند، بهبود ارتباطات می‌تواند این مشکل را برطرف کند.
6. معیارها را ارزیابی کنید
در طول این فرآیند، معیارهای ایجاد شده در ابتدای شروع کار را مرور کنید. داشتن داده‌های مربوط به معیارها در شروع فرآیند، در طول هر گونه تغییر و زمانی که تغییرات کامل می‌شوند، بسیار مهم است. این اطلاعات می‌تواند به شما کمک نماید چگونگی تأثیر تغییرات در حال اجرا بر کارکنان و سازمان را درک کنید. سه حوزه از نتایج وجود دارد که می‌توانید ارزیابی کنید:
- نتایج تغییر رفتار: این نتایج به نحوه واکنش کارکنان و مدیران به تغییرات مربوط می‌شود. به عنوان مثال، اگر تعداد جلسات اطلاع رسانی وضعیت پروژه‌ها افزایش یافته باشد، می‌توانید ببینید که این تغییر چگونه بر همه کارمندان مربوطه تأثیر گذاشته است.
- قابل قبول بودن راه حل: این نتیجه به شما می‌گوید که آیا اعضای تیم این تغییر را پذیرفته‌اند و آیا مایل به پذیرش بیشتر هستند یا خیر. این امر مستلزم درک احساسات همه کارکنان تحت تأثیر و ارزیابی جوانب مثبت و منفی هر فرآیند جدید است.
- نتایج هزینه-فایده: این نتیجه شما را راهنمایی می‌کند که آیا هزینه از نظر پول، زمان کارمند یا سایر هزینه‌های مرتبط ارزش آن چیزی که به دست می‌آورید را دارد یا خیر. شاید سرمایه گذاری در تجهیزات جدید بتواند تعداد آسیب دیدگی کارکنان را در طول سال کاهش دهد.
عوامل مؤثر بر مدیریت رفتار سازمانی
آکادمی Investopedia که در زمینه علوم مالی و بانکداری فعالیت می‌کند، چهار عنصر رفتار سازمانی را افراد، ساختار، فناوری و محیط بیرونی تعریف کرده است که عوامل تأثیرگذاری بر مدیریت رفتار سازمانی هستند. با درک نحوه تعامل این عناصر با یکدیگر، می‌توانید بهبودهایی ایجاد کنید. در حالی که می‌توانید برخی از این عوامل، مانند ساختار یا افراد استخدام شده به راحتی کنترل کنید، هنوز باید بتوانید به عوامل خارجی و تغییرات محیط اقتصادی پاسخ دهید تا رفتار سازمانی خود را مدیریت نمایید.
https://www.investopedia.com/terms/o/organizational-behavior.asp#:~:text=What%20Are%20the%204%20Elements,another%2C%20improvements%20can%20be%20made.
اهمیت مدیریت رفتار سازمانی
شرکتی که فاقد یک مدل رفتار سازمانی قوی است، هیچ کدام از کارکنان آن نمی‌دانند چه انتظاراتی از آنها وجود دارد یا مدیریت آن در ارتقاء کار تیمی شکست می‌خورد. رفتار سازمانی می‌تواند باعث شود کارکنان فرهنگ یک شود.