اعتبار سنجی چیست؟ نحوه اعتبار سنجی در صندوق قرض الحسنه وام خانگی
اعتبارسنجی چیست؟ بانکی که از آن درخواست وام یا تسهیلات کرده‌اید در قدم اول شما را اعتبار سنجی خواهد کرد. این واژه انقدر واضح هست که مشخص باشد در فرآیند انجام آن چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ یا چرا لازم است قبل از دریافت وام و تسهیلات چنین پروسه‌ای را طی کنید. اما برای این که در این خصوص بیشتر بدانید، این مطلب را بخوانید. چون در ادامه به طور کامل و با بیانی ساده به شما خواهیم گفت که اعتبار سنجی چیست؟ نحوه اعتبار سنجی برای صندوق قرض الحسنه وام خانگی، بانک‌ها یا موسسات مالی دیگر چگونه است؟ و نرم افزار صندوق چه نقشی در اعتبارسنجی ایفا میکند. و این کار به صورت کلی چه مزایایی دارد؟
اعتبار سنجی چیست؟
نام دیگر اعتبار سنجی، تعیین رتبه اعتباری است. اعتبار سنجی یا تعیین رتبه اعتباری مقیاسی است که با آن ریسک اعتباری افراد توسط بانک‌ها، موسسات مالی، صندوق‌های قرض الحسنه خانگی و سایر مجموعه‌هایی که به افراد وام و تسهیلات می‌دهند، سنجیده می‌شود.
اعتبار سنجی کاری است که باید قبل از دریافت وام و تسهیلات انجام شود. این کار نشان می‌دهد که افراد در انجام تعهدات مالی خود مثل بازپرداخت وام‌های دریافتی تا چه اندازه خوش حساب و خوش قول بوده‌اند.
[irp posts=”52″ name=”نرم افزار صندوق قرض الحسنه [محبوبترین در ۱۴۰۱] نرم افزار صندوق قرعه کشی وام خانوادگی”]
برای درک بهتر این موضوع بهتر است بحث را با یک مثال بسیار ساده و ملموس پیش ببریم. فرض کنید که دوستی از شما می‌خواهد ضامن او شوید تا بتواند از بانک وام بگیرد. شما نمی‌دانید که او چقدر خوش حساب است و آیا قبلاً که وام و تسهیلات گرفته آن‌ها را تصفیه کرده است یا خیر؟ حتی نمی‌دانید که آیا او درمورد چک‌هایش به اندازه کافی متعهد بوده است یا خیر؟ بنابراین لازم است قبل از این که ضامن وام او شوید، او را اعتبار سنجی کنید. با فهمیدن رتبه اعتباری این فرد مطمئن می‌شوید که آیا ریسک اعتباری او به اندازه‌ای هست که بتوانید او را ضمانت کنید یا خیر؟
تعریف اعتبار سنجی به زبان ساده:
بانک‌ها، موسسات مالی و حتی صندوق قرض الحسنه وام خانگی هم درست با شما همین کار را می‌کنند. یعنی کافی است شماره موبایل و کدملی خود را به آن‌ها بدهید تا با سامانه‌های عمومی (که در دسترس همه افراد هستند) و سامانه‌های داخل بانکی، رتبه اعتباری شما را سنجیده و بر اساس آن تصمیم بگیرند که آیا صلاحیت لازم برای دریافت وام و تسهیلات را دارید یا خیر؟
اعتبار سنجی نتیجه بررسی سوابق مالی فرد بر اساس تعهدات او نسبت به بدهی‌های بانکی، تصفیه به موقع وام و به طور کلی میزان توانایی فرد در مدیریت دارایی‌ها و بدهی‌های اوست. این‌ها همان اطلاعاتی است که از گزارش اعتباری استخراج و محاسبه می‌شود.
رتبه اعتباری چیست؟
بالاتر به این موضوع اشاره کردیم که رتبه اعتباری همان اعتبار سنجی است. رتبه اعتباری عددی بین ۰ تا ۹۰۰ است که نظام بانکی کشور آن را بر اساس میزان خوش حسابی فرد نسبت به تعهدات مالی‌اش تعیین میکند. در واقع عملکرد هر شخص و وفاداری به قول‌های مالی که داده، تعیین میکند که رتبه اعتباری او از نظر نظام بانکی چه عددی است؟
بدیهی است که هرچه این عدد بالاتر باشد به این معنی است که رتبه اعتباری فرد هم بالاتر است. یعنی ریسک دادن وام و تسهیلات به چنین فردی پایین است.
محاسبه رتبه اعتباری یک فرمول دارد. ممکن است تعیین فرمول رتبه اعتباری برای هر موسسه مالی یا بانک متفاوت باشد. همچنین شیوه تعیین سطح اعتباری هر فرد نیزمعمولا با عباراتی سنجیده می‌شود که می‌تواند برای هر مجموعه متفاوت باشد. به طور مثال بانک رسالت میزان رتبه اعتباری افراد را بر اساس فرمول محاسباتی خود در چهار سطح زیر قرار می‌دهد:
- ممتاز
- کاملاً متناسب
- متناسب
- نامتناسب
رتبه اعتباری برای چه سازمان‌هایی مهم است؟
هر موسسه مالی، صندوق قرض الحسنه، بانک یا مجموعه‌ای که بخواهید از آن وام یا تسهیلات دریافت کنید، به اعتبار سنجی و تعیین رتبه اعتباری نیاز دارد. اما به طور پیش فرض مهم‌ترین مراکزی که به عدد رتبه اعتباری اهمیت می‌دهند شامل موارد زیر می‌شوند:
- بانک‌ها
- موسسات مالی و اعتباری تحت نظارت بانک مرکزی
- صندوق‌های قرض الحسنه خانوادگی یا همکاری
- صندوق تعاونی
- صاحبان مشاغل
- شرکت‌های بیمه و کارگزاری‌ها
- شرکت‌های سرمایه گذاری مانند کارگزاری‌های بورسی
- شرکت‌های ارائه خدمات اجتماعی
- شرکت‌های فروش قسطی یا اعتباری محصولات مانند لیزینگ‌های ماشین
هدف از اعتبارسنجی بانکی چیست؟
این هدف بسیار واضح و مشخص است. اگر بانک‌ها یا موسسات مالی اقدام به اعتبار سنجی می‌کنند برای این است که بدانند میزان خوش حسابی و بد حسابی متقاضی وام و تسهیلات تا چه حدی است؟
دانستن این موضوع و تعیین رتبه اعتباری فرد مشخص میکند که ریسک دادن پول به یک فرد تا چه اندازه بالا یا پایین است؟
در گذشته فرآیند اعتبار سنجی توسط کارشناسان بانک‌ها انجام می‌شد. این پروسه بسیار طولانی و طاقت فرسا بود چون درخواست اعتبار سنجی و تعیین رتبه اعتباری یک فرد به صورت درون سازمانی و دستی انجام می‌شد. اما اکنون با سامانه‌های آنلاینی که وجود دارد می‌توان افراد را درلحظه اعتبار سنجی کرد.
[irp posts=”27990″ name=”راه اندازی صندوق قرض الحسنه وام خانوادگی و فامیلی |روش تشکیل، تاسیس و اساسنامه صندوق”]
مزایای اعتبارسنجی چیست؟
اصلی‌ترین مزیت اعتبار سنجی متعلق به سازمانی است که تصمیم دارد به یک فرد وام یا تسهیلات بدهد. چون همانطور که گفتیم به این ترتیب می‌داند که دادن پول به این فرد تا چه اندازه ریسک دارد؟ اما اعتبار سنجی مزایای دیگری هم دارد. البته این مزیت‌ها را از زمانی می‌توانیم در لیست مزایای اعتبار سنجی قرار دهیم که پروسه انجام این کار به اندازه استعلام گرفتن از یک سایت، کوتاه و سریع شد.
اما اعتبار سنجی آنلاین کمک میکند:
۱- در وقت کارمند و متقاضی وام و تسهیلات صرفه جویی شود. چون این کار با چند کلیک ساده قابل انجام است.
۲- فرمول اعتبار سنجی استاندارد و دقت آن بسیار بالاست. بنابراین هر تخلف مالی، فرار مالیاتی یا قسط عقب افتاده‌ای که در هر بانکی وجود داشته باشد در آن استعلام می‌شود.
۳- به دلیل بالابودن سرعت استعلام گیری، افراد بیشتری می‌توانند وام و تسهیلات دریافت کنند.
۴- منابع بانکی در اختیار کسانی قرار خواهد گرفت که اعتبار بالایی دارند اما شاید هیچ ضامن معتبری نداشته باشند. هرچه رتبه بالاتر باشد بانک با سرعت بیشتری به افراد وام و تسهیلات می‌دهد و حتی ممکن است بدون ضامن این کار را بکند.
۵- چون استعلام به صورت سیستمی است به هیچ عنوان نمی‌توان برای تعیین رتبه اعتباری افراد، تصمیم شخصی و مغرضانه گرفت.
۶- این کار شرایط گرفتن وام و تسهیلات برای افراد را ساده‌تر کرده است. چون هرچه نمره اعتباری افرد بالاتر باشد به این معنی است که بانک، موسسه مالی یا حتی صندوق قرض الحسنه خانوادگی راحت‌تر می‌تواند به افراد برای دادن وام اعتماد کند و با خیال راحت‌تری این کار را انجام می‌دهد.
۷- اگر رتبه اعتباری یک فرد در سطح ممتاز باشد می‌تواند به راحتی و حتی بدون ضامن وام بگیرد.
عوامل موثر در سنجش رتبه اعتباری (بهبود یا کاهش رتبه اعتباری)
سازمان‌هایی که وام و تسهیلات می‌دهند ترجیح می‌دهند با افرادی کار کنند که در پرداخت اقساط وام خوش قول باشند. بنابراین برای شما به عنوان کسی که تصمیم دارد وام بگیرد مهم است که همیشه رتبه اعتباری بالایی داشته باشید تا در زمان دریافت وام و تسهیلات با مشکل مواجه نشوید.
عوامل موثر بر افزایش رتبه اعتباری
برای این که رتبه اعتباری بالاتری داشته باشید، کافی است چند مورد زیر را رعایت کنید.
۱- به میزان توانایی خود در پرداخت اقساط، وام بگیرید.
۲- برای گرفتن کارت اعتباری هم مطمئن شوید که به اندازه پرداخت هر قسط توانایی مالی دارید.
۳- به جای آنکه از اعتبار خود برای پرداخت اقساط استفاده کنید، پول نقد بپردازید.
۴- همیشه میزان حساب و کتاب همه کارت‌ها و حساب‌های بانکی خود را داشته باشید.
۵- قبل از این که برای گرفتن وام و تسهیلات اقدام کنید، خودتان را اعتبار سنجی کنید. اگر در این اعتبار سنجی متوجه شدید که مالیات پرداخت نشده یا قسط عقب افتاده دارید، آن را پرداخت کنید، سپس برای دریافت وام و تسهیلات به بانک یا موسسه مالی مورد نظر بروید.
۶- اگر احساس کردید که گزارشی که از حساب و میزن اعتبار خود استعلام کرده‌اید ایراد داشته یا دست کاری شده است، می‌توانید مراتب را به مراجع ذی صلاح گزارش دهید تا رفع سو اثر شود.
[irp posts=”27956″ name=”اسم صندوق قرض الحسنه | بیش از ۱۰۰ ایده انتخاب اسم زیبا برای صندوق قرض الحسنه خانوادگی”]
عوامل موثر بر کاهش رتبه اعتباری
۱- سابقه پرداخت: ۳۵٪ از رتبه اعتباری بر اساس تاریخچه پرداخت اقساط یا همان سابقه پرداخت تعیین می‌شود. این سابقه شامل اطلاعات مربوط به حساب‌های خاص، کارت‌های اعتباری، وام‌های اقساطی، تسهیلات و حساب‌های خرده فروشی می‌شود.
۲- مقدار بدهی: ۳۰٪ نمره اعتباری براساس بدهی‌ها محاسبه می‌شود. این بدهی‌ها در گزارش معوقات بانکی در استعلام بانکی قابل مشاهده است. سابقه چک‌های بلامحل و میزان چک‌های برگشتی یکی از بدهی‌ها است که در پایین آمدن رتبه اعتباری تاثیر زیادی دارد.
۳- تاریخ انقضا کارت‌های اعتباری: ۱۵٪ نمره اعتباری بستگی به تاریخ انقضای کارت‌های اعتباری دارد، مانند مدت زمان باز شدن و استفاده از حساب‌های مختلف.
۴- افتتاح حساب‌های اعتباری جدید: ۱۰٪ نمره اعتباری به افتتاح حساب‌های جدید تعلق می‌گیرد که شامل تعداد حساب‌های اخیراً افتتاح شده است.
۵- انواع حساب‌های اعتباری در حال استفاده: ۱۰٪ باقی مانده از نمره اعتباری براساس انواع حساب‌های اعتباری که استفاده می‌کنید، مانند کارت‌های اعتباری و غیره تعیین می‌شود. داشتن انواع مختلفی از حساب‌های اعتباری، نمره اعتباری را بهبود می‌بخشد زیرا شما را به عنوان یک وام گیرنده با تجربه و احتمالاً خوش قول نشان می‌دهد.
اطلاعات موجود در سابقه اعتباری چیست؟
سابقه اعتباری که می‌توانیم آن را شناسنامه اعتباری هم بنامیم چهاربخش کلی زیر را دارد:
۱٫ اطلاعات هویتی فرد: این اطلاعات شامل کدملی، نام و نام خانوادگی، نام پدر، جنسیت، تاریخ تولد، محل تولد، وضعیت تاهل، شماره تماس، نشانی ثبت شده با کد ملی می‌شود.
۲٫ سابقه اعتباری: سابقه اعتباری، بخش اصلی شناسنامه اعتباری یا سابقه اعتباری است. در این بخش اطلاعات مهمی مانند تسهیلات دریافتی، وام‌های اخذ شده، نحوه بازپرداخت اقساط و سایر سوابق مثبت و منفی فرد نمایش داده می‌شود.
۳٫ آمار استعلام: این آمار نشان می‌دهد که فرد به چه میزان در معرض استعلام از سامانه اعتبارسنجی قرار داشته است.
۴٫ اطلاعات تعهدات عمومی: این بخش حاوی اطلاعات در زمینه سوابق منفی نزد سازمان‌های دیگر از جمله چک برگشتی، بدهی به مالیات و بدهی به گمرک است.
نحوه استفاده از سیستم اعتبارسنجی در صندوق قرض الحسنه وام خانگی
صندوق‌های قرض الحسنه وام خانگی برای اعتبار سنجی اعضای جدید روش مشخصی ندارند. به این معنی که هر صندوق می‌تواند برای تعیین رتبه اعتباری افراد روش خاص خودش را داشته باشد. به طور مثال یک صندوق تعیین میکند که هیچ عضو تازه‌ای را قبول نمی‌کند مگر این که یکی از اعضای قدیمی او را ضمانت کنند. همچنین بسیاری از صندوق‌ها اعضای جدید را تنها در صورتی پذیرش می‌کنند که آن فرد یکی از اعضای فامیل باشد.
بسیاری از صندوق‌های قرض الحسنه هم برای تعیین رتبه اعتباری افراد از سیستم‌های آنلاین مانند ساد۲۴ استفاده می‌کنند. یعنی درست مانند یک موسسه مالی و اعتباری تنها در صورتی به افراد جدید اجازه ورود می‌دهند که رتبه اعتباری آن‌ها به اندازه کافی بالا باشد.
به هر حال مهم است که صندوق قرض الحسنه وام خانگی به اندازه کافی روی اعتبار خود حساس باشد تا در آینده در پرداخت وام با مشکل مواجه نشود. یکی از مصداق‌های حساسیت روی این اعتبار، پایبندی به رتبه اعتباری افراد است. البته این که یک صندوق قرض الحسنه وام خانگی آنقدر معتبر باشد که برای مدیریت اعضا و اقساط از نرم افزار صندوق قرض الحسنه یگانه استفاده کند نیز خود معیاری برای اعتبار قابل اتکای صندوق قرض الحسنه محسوب می‌شود.
[irp posts=”52″ name=”نرم افزار صندوق قرض الحسنه [محبوبترین در ۱۴۰۱] نرم افزار صندوق قرعه کشی وام خانوادگی”]
کلام آخر
آنچه در این مقاله در خصوص آن صحبت کردیم موضوع اعتبار سنجی بود. گفتیم که رتبه اعتباری افراد به نوع رفتار مالی آن‌ها در مواجه با اقساط و بدهی‌های مالیشان مربوط می‌شود. هرچقدر افراد در پرداخت اقساط، بدهی‌های مالی، مالیات، چک‌های با اعتبار و مواردی از این دست معتبرتر و خوش قولتر باشند، در نهایت در اعتبار سنجی نمره بالاتری گرفته و راه برای دریافت وام و تسهیلات برایشان بازتر و ساده‌تر خواهد بود.