SaaS چیست؟ راهنمای جامع استفاده از نرم افزار به عنوان سرویس
SaaS راهی برای ارائه برنامه‌های کاربردی در بستر اینترنت است و تعمیر و نگهداری و همچنین ارتقاء آن توسط فروشنده این خدمات انجام می‌گیرد. این نرم‌افزار مزایای فراوانی نسبت به نرم‌افزار غیر ابری دارد که روی سیستم‌ها در سازمان شما یکبار نصب می‌شوند و برای استفاده از آن نیاز به تیم IT دارید. نرم‌افزار به عنوان سرویس خدماتی را به شما ارائه می‌دهد که باعث رشد کسب‌وکار شما می‌شود. برخی از این خدمات عبارتند از: ساده‌سازی نگهداری و مدیریت نرم‌افزار سازمانی، کاهش هزینه‌های بخش IT، تقویت همکاری بین کارکنان و شفافیت عملکرد آنها، دریافت تحلیل و گزارش دقیق و بهبود انعطاف‌پذیری و مقیاس‌پذیری. برای اینکه بدانید SaaS چیست و چند نوع دارد، با ما تا انتهای این مقاله از یگانه سافت همراه باشید.
نرم‌افزار به عنوان سرویس یا SaaS چیست؟
SaaS سرواژه عبارت Software as a Service یا نرم افزار به عنوان سرویس است. در این مدل به جای آن که نرم‌افزار بر روی سرورهای داخلی قرار بگیرد روی سرورهای خارجی مستقر می‌شود. SaaS از طریق یک مرورگر وب قابل دسترسی است و کاربران با استفاده از نام کاربری و رمز عبور وارد سیستم می‌شوند. به این ترتیب به جای اینکه هر کاربر مجبور باشد نرم افزار را روی سیستم کامپیوتری خود نصب کند، می‌تواند از طریق اینترنت به برنامه مورد نظر دسترسی داشته باشد.
می‌توان گفت SaaS یک مدل ارائه نرم افزار ابری است. در این سیستم، ارائه دهنده سرویس ابری نرم‌افزار کاربردی ابری را توسعه داده و نگهداری می‌کند. همچنین اموری مانند به‌روزرسانی‌های خودکار نرم‌افزار را فراهم کرده و نرم‌افزار را از طریق اینترنت در دسترس مشتریان خود قرار می‌دهد.
بر این اساس ارائه‌دهنده سرویس رایانش ابری تمامی سخت‌افزارها و نرم‌افزارها از جمله نرم‌افزارهای کاربردی و امنیتی را مدیریت می‌کند. بنابراین مشتریان SaaS می‌توانند هزینه‌های مربوط به نگهداری نرم افزار و مسائل حاشیه‌ای، از جمله به روزرسانی آنتی ویروس‌ها، فعال سازی فایروال‌ها و مواردی از این دست را به طور چشمگیری کاهش دهند. SaaS در واقع یک راه حل تجاری است که طی آن به جای پرداخت هزینه برای خرید و نگهداشت نرم افزار، می‌توان آن را در فضای ابری یا سرور خارجی مورد استفاده قرار داد.
کاربرد سرویس ابری SaaS چیست؟
بهتر آن است که این موضوع را از منظر بیزنس‌ها بررسی کنیم. گرچه SaaS در سالهای اخیر بسیار محبوب بوده، اما هنوز کسب و کارهای زیادی هستند که از خدمات بی‌نظیر آن مطلع نیستند. به هر حال کاربرد SaaS برای کسب و کارها را می‌توان در موارد زیر به طور خلاصه بیان کرد:
- استفاده از هر نرم افزاری بدون نصب و نگهداری
- دسترسی به نرم افزارهای تحت وب مورد نظر از هر کجا و به کمک هر دستگاهی
- مقیاس پذیری و انعطاف پذیری بسیار بالا
- چابکی عملیات و فرآیندهای کاری
- به روز رسانی خودکار و اجرای سیاست‌های امنیتی
- مدیرت بهتر بلایای طبیعی و اثری که روی اطلاعات و داده‌های حیاتی شرکت دارند
- کاهش استفاده از منابع انرژی در جهان
- امکان شخصی سازی خدمات
- توانایی کسب و کارها برای استفاده از داده‌های موجود برای توسعه استراتژی‌های دیجیتال قوی
- استفاده ساده از راه‌حل‌ها و روش‌هایی که دیگر بیزینس‌ها از آن استفاده کرده‌اند
- پشتیبانی بسیار پیشرفته
- عرضه سریع محصول بدون نیاز به شروع کردن همه امور از صفر
انواع معماری SaaS چیست؟
یکی از امکاناتی که باعث شد شرکت‌ها بتوانند در دوران همه‌گیری کرونا به کار خود ادامه دهند این بود که از سرویس SaaS برای دسترسی همه کارمندان به ابزارهای نرم افزاری استفاده کردند. اما سؤال این است که دقیقاً چه چیزی برنامه‌های SaaS را منحصر به فرد می‌سازد؟ پاسخ در معماری این برنامه‌هاست. انواع معماری SaaS به شکل زیر است:
SaaS عمودی
SaaS عمودی انواع مختلفی از معماری SaaS است که برای عمودهای صنعتی خاص ایجاد شده و جنبه استفاده عمومی ندارند. صنایعی مانند سیستم‌های بهداشتی، املاک و مستغلات، کشاورزی، مالی، لجستیک، خرده فروشی و بسیاری از صنایع دیگر از آن استفاده می‌کنند. وضعیت SaaS عمودی از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱ چیزی در حدود ۲۸ درصد رشد را نشان می‌دهد. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که به دلیل همین خاص بودن مصارف SaaS عمودی، این سرویس هنوز به اندازه کافی بالغ نشده است.
SaaS افقی
برنامه‌های کاربردی SaaS افقی بیشتر بر روی عملکرد متمرکز هستند تا نیازهای صنایع. این نوع معماری SaaS صرف نظر از صنعت مشتریان، بر یک دسته نرم افزار تمرکز دارد. به عنوان مثال برنامه‌های بازاریابی، فروش و ارتباطات در تمام صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرند و یک برنامه SaaS که این قابلیت‌ها را ارائه می‌دهد، می‌تواند نیازهای تجاری را به طور کامل برآورده کند. نکته خاصی در مورد این معماری وجود دارد و آن این است که از آنجایی که این نوع برنامه برای یک عملکرد یا سرویس شناخته شده هستند، شرکت‌ها می‌توانند در مورد شرایط خود دقیق باشند و برنامه مورد نیاز خود را انتخاب کنند. اما از سوی دیگر، همان شرکت‌ها مجبور می‌شوند روی چندین برنامه SaaS سرمایه‌گذاری نمایند تا نیازهای خود را برآورده کنند.
مدل‌های اجاره SaaS
هر مشتری که از پلتفرم SaaS استفاده می‌کند، مستأجر آن محسوب می‌شود. یعنی با پرداخت هزینه اشتراک، حقوق دسترسی خود را دریافت می‌کند. توجه داشته باشید که مدل اجاره شما بر عملکرد برنامه تأثیری نمی‌گذارد. در عوض این مدل همواره در حال پاسخگویی به خواسته‌های مصرف کننده، ارائه راه حل‌های انعطاف پذیر برای توسعه دهندگان، صرفه جویی در هزینه و حفظ پیچیدگی‌های عملیاتی است.
معماری تک مستأجر
معماری تک مستأجر به یک مشتری واحد که برای سرویس نرم افزاری مورد نظر خود هزینه پرداخت کرده است، خدمت می‌کند. یعنی مستأجر، نمونه نرم افزار اختصاصی، یک زیرساخت، سرور و پایگاه داده مخصوص به خود را دریافت می‌نماید. این معماری برای خریداران بسیار سودمند است، زیرا آنها مجبور نیستند منابع پایگاه داده خود را با سایر مشتریان به اشتراک بگذارند. علاوه بر این حتی خریداران می‌توانند نرم‌افزار را بر اساس نیازهای تجاری خود سفارشی کرده و هر زمان که بخواهند خدمات آن را افزایش یا کاهش دهند.
معماری چند مستأجر
اغلب افراد تصور می‌کنند که معماری SaaS به طور پیش فرض، معماری چند مستأجری است. باید گفت که این تصور درست نیست. این نوع یکی از معماری‌های ترجیح داده شده در بین انواع معماری SaaS است. طبق تعریف هر نمونه از این مدل SaaS به بیش از یک مستأجر خدمت می‌کند. این بدان معنی است که همه مشتریان یک پایگاه داده و اطلاعات برنامه مشترک را به اشتراک می‌گذارند. اما نکته این است که داده‌های هر مستأجر کاملاً ایمن خواهد بود.
Google Workspace که قبلاً با نام G Suite نیز شناخته می‌شد، نمونه کاملی از معماری SaaS چند مستأجر است. در این برنامه چندین مستأجر از طریق اینترنت به یک برنامه واحد دسترسی دارند. مستأجران از پایگاه داده مشترک Google Cloud برای دسترسی به ۱۵ گیگابایت داده رایگان خود استفاده می‌کنند. اما در حالی که منابع به اشتراک گذاشته می‌شوند، تمام اطلاعات شخصی مشتریان به طور جداگانه و به طور کاملاً ایمن و ذخیره می‌گردد تا بالاترین سطح حریم خصوصی و امنیت داده‌ها برای کاربران حفظ شود.
معماری مستأجر مختلط
بر خلاف معماری تک مستأجره یا چند مستأجره که در آن مرزها و عملکردها مشخص شده است، معماری مستأجر مختلط کمی متفاوت است. در این معماری SaaS یک مستأجر از منابع زیرساخت مشترک استفاده می‌کند. اما الزامات تجاری خاص آن را مجبور می‌کند که یک یا دو جزء اختصاصی داشته باشد. این اجزا می‌تواند پایگاه داده، نمونه‌ها یا ترکیبی از اجزای دیگر باشد. این در حالی است که از زیرساخت مشترک استفاده می‌شود. اینجاست که معماری مختلط مستأجر وارد عمل می‌شود. در این مدل، یک یا دو قسمت از برنامه به هر مستأجر اختصاص داده شده است؛ در حالی که بقیه اجزا بین تمام مستأجرین به اشتراک گذاشته می‌شود.
مزایای استفاده از SaaS چیست؟
اگر زیرساخت خود را به ابر منتقل کنید، می‌توانید از مزایای بسیاری بهره مند شوید. هنگام صحبت در این مورد که نرم افزار SaaS چیست و چه مزیتی دارد، مهم‌ترین نکته‌ای که باید بدانید این است که مطمئناً هزینه‌های شما را کاهش می‌دهد. با این حال، بیایید 7 مزیت اصلی SaaS را برای کسب و کار شما بررسی کنیم.
- مقرون به صرفه: انتخاب SaaS به دلایل مختلف می‌تواند منجر به صرفه جویی قابل توجهی شود. در مرحله اول، SaaS هزینه‌های اولیه‌ای که کاربر برای خرید و نصب باید بپردازد را حذف می‌کند. هزینه‌های مداوم مانند نگهداری و ارتقاء نیز از بین خواهند رفت. خدمات SaaS به‌جای صرف مقدار زیادی پول برای منابع سخت‌افزاری، به‌راحتی قابل دانلود و تقریباً بدون نیاز به تعمیر و نگهداری هستند که برای کسب‌وکارهای کوچک موهبت خواهد بود.
- مدیریت زمان: خوشبختانه SaaS می‌تواند به کسب و کارها در صرفه جویی زمان انجام امور کمک کند. برای استفاده از برنامه‌های SaaS، صرفاً به اینترنت و مجوز ورود نیاز دارید. همچنین زمانی را صرف تعمیر یا ارتقاء سیستم نمی‌نمایید.
- مقیاس پذیری و دسترسی: یکی دیگر از ویژگی‌های SaaS این است که انعطاف پذیری فوق العاده ای را ارائه می‌دهد. از آنجایی که نرم افزار به صورت خارجی توسط شرکت توسعه برنامه SaaS میزبانی می‌شود، کسب و کارها می‌توانند برنامه استفاده خود را بدون نگرانی در مورد اطلاع قبلی تغییر دهند. علاوه بر این، راه‌حل‌های SaaS با توجه به استفاده مبتنی بر وب، از هر جای دنیا قابل دسترسی هستند. کاربران می‌توانند از هر کجا به طور مؤثر کار کنند.
- سازگاری بالا: در روش سنتی نصب نرم افزار، به روز رسانی می‌تواند بسیار زمان بر و پرهزینه باشد و مشکلات سازگاری به دلیل اختلاف نسخه بین اعضای نیروی کار ایجاد نماید. با این حال، با فناوری SaaS، کاربران به سادگی وارد آخرین نسخه ارتقا یافته خود می‌شوند. این مسئولیت فروشنده SaaS است که به‌روزرسانی‌ها را مدیریت کند و نیاز به نصب را از بین ببرد.
- سطوح تضمین شده خدمات، پشتیبان گیری و بازیابی اطلاعات: SaaS بر خلاف نرم افزارهای سنتی، به کاربر تضمین می‌دهد که چگونه کار می‌کند. به عنوان مثال، یگانه سافت به مشترکین خود تضمین می‌کند که همه برنامه‌ها در 99.5٪ مواقع در دسترس خواهند بود.
- امنیت تقویت شده: در بیشتر موقعیت‌ها، سیستم‌های SaaS می‌توانند اطلاعات تجاری سازمان را ایمن‌تر از نرم افزارهای سنتی حفظ نمایند.
- نرخ بالای پذیرش: استفاده از این سیستم سخت نیست، زیرا کارمندان تجربه و مهارت کار با اینترنت را دارند و این سیستم نیز بر بستر اینترنت عمل می‌نماید.
تفاوت راهکارهای مدل on-premise (غیر ابری) با SaaS چیست؟
بزرگ‌ترین تفاوت بین SaaS و راهکارهای نرم افزار داخلی این است که راه حل‌های SaaS توسط یک ارائه دهنده شخص ثالث میزبانی و نگهداری می‌شوند، در حالی که راه حل‌های داخلی، به صورت داخلی هم میزبانی می‌گردند. با این حال، برای اینکه بدانید تفاوت نوع روش پیاده‌سازی غیرابری و SaaS چیست، جدول زیر را مشاهده نمایید:
| ویژگی | سیستم on-premise | سیستم SaaS |
| پیاده‌سازی و دسترسی | پیاده‌سازی سیستم غیرابری روندی طولانی و سخت دارد و هزینه زیادی برای ایجاد زیرساخت‌های آن می‌طلبد. این نوع سیستم کنترل امنیتی بیشتری ارائه می‌دهد، اما استفاده از آن مشروط به حضور در سازمان است. | فرآیند پیاده‌سازی SaaS بسیار آسان و سریع است و تنها نیاز به اینترنت دارد؛ کاربران نیز از هر مکانی می‌توانند به این سیستم دسترسی داشته باشند. |
| نگهداری و پشتیبانی | در سیستم غیر ابری یا On-premise شرکت خود مسئول به روز رسانی و تعمیر و نگهداری نرم‌افزار است و نیاز به تیم IT دارد. | از آنجایی که راه حل‌های SaaS خدماتی هستند که یک ارائه دهنده شخص ثالث به عنوان یک محصول آماده برای استفاده ارائه می‌دهد، مشتری مسئول نگهداری و پشتیبانی برنامه نیست. فروشنده باید از در دسترس بودن خدمات مطمئن باشد. |
| قابلیت ارتقاء | برای سیستم‌های غیرابری شما باید برای یک فرآیند، برنامه ریزی طولانی‌تر و موانعی که می‌تواند عملیات تجاری را برای مدت زمان پیش بینی نشده با کندی مواجه کند کاملاً آماده باشید. به همین دلیل است که اگر بیزینس در حال رشدی دارید که باید انعطاف‌پذیر بماند، نرم‌افزارهای داخلی زیاد مناسب نیستند. | یکی از بزرگ‌ترین مزایایی که SaaS ارائه می‌دهد این است که اکثر فروشندگان به شما اجازه می‌دهند تا مجوزها، سرورها، پهنای باند یا فضای ذخیره‌سازی اضافی را در طول مدت اشتراک به صورت مداوم اضافه کنید. |
| سفارشی‌سازی | سفارشی‌سازی نرم‌افزارهای داخلی منوط به صرف هزینه بالا و مدت زمان زیاد است تا بتوان آن را تغییر داد یا از نو ساخت. | در سیستم ابری SaaS امکان سفارشی‌سازی نرم‌افزار در زمان کوتاه وجود دارد و تنها باید از فروشنده خدمات آن را درخواست کرد. |
| امنیت و انطباق | برای ایجاد امنیت بالا در سیستم on-premise نیاز به تیم IT قوی دارد که به طور مکرر امنیت داده‌های شما را بسنجد و ارتقاء دهد. شما به دیوارها و موانع امنیتی بیشتری نیاز دارید که اغلب کار بسیار پرهزینه‌ای است. | برخلاف تصور عموم مردم، امنیت ذخیره داده و اطلاعات در پایگاه‌های ابری کم نیست و ریسک هک کردن اطلاعات در هر دو نوع پیاده‌سازی سیستم وجود دارد. فروشندگان SaaS از فناوری‌های سطح بالا برای محافظت از داده‌های مشتریان خود استفاده می‌کنند و کافی است شما از این موضوع مطمئن باشید. |
| پشتیبانی‌گیری و بازیابی اطلاعات | هزینه عملکرد سیستم‌های بازیابی نرم‌افزارهای داخلی بسیار بالا است. مؤثرترین راه برای پشتیبان گیری از داده‌ها در این سیستم، راه اندازی یک سیستم ذخیره سازی داده‌های تکراری است. سیستمی که زمانی که پردازنده‌های مرکزی کار نمی‌کنند، قابل دسترسی باشد. | ذخیره سازی داده‌های شما در فضای ابری با ارائه دهنده شخص ثالث معمولاً به این معنی است که به طور خودکار از آنها نسخه پشتیبان تهیه می‌شود. به این ترتیب در صورت بروز یک فاجعه، بازیابی اطلاعات شما آسان است و نیاز به تیم IT ندارد. |
| عملکرد و تجزیه و تحلیل | برای نرم‌افزارهای داخلی، عملکرد معمولاً محدود است و برای داشتن تحلیل و گزارش عمیق از فرآیندهای تجاری نیاز به تغییرات وسیع در سیستم دارید که زمان‌بر است و هزینه بالایی دارد. | برنامه‌های SaaS به شما امکان می‌دهند ویژگی‌های مورد نیاز خود را به برنامه‌ها اضافه یا از آنها کم کنید؛ بنابراین آنها کاملاً با نیازهای تجاری شما هماهنگ هستند. این قابلیت‌ها به طور کامل توسعه یافته و آماده استفاده قبل از عرضه توسط فروشنده است. یعنی شما نیازی به استخدام کارشناسان یا تیم‌های توسعه خارجی برای ایجاد قابلیت‌های مورد نیاز خود ندارید. مزیت دیگر این است که SaaS ابزارهای گزارش دهی قدرتمندی را ارائه می‌دهد که تجزیه و تحلیل و استفاده از داده‌ها را آسان می‌کند. |
تفاوت سرویس‌های رایانش ابری IaaS ،PaaS و SaaS چیست؟
تفاوت‌های بین این ۳ سرویس بسیار زیاد است، اما به طور خیلی خلاصه می‌توان گفت:
- IaaS یا زیرساخت به عنوان سرویس، دسترسی به منابعی مانند ماشین‌های مجازی و فضای ذخیره‌سازی مجازی را فراهم می‌کند.
- PaaS یا پلتفرم به عنوان سرویس محیط‌های اجرایی، توسعه برنامه‌ها و ابزارهای استقرار را فراهم می‌کند.
- SaaS نرم‌افزارها را به‌عنوان یک سرویس به کاربران نهایی ارائه می‌دهد.
هنگام خرید نرم افزار به عنوان سرویس (SaaS) چه پرسش‌هایی باید از ارائه‌دهنده سرویس پرسید؟
اکنون فهمیدید سرویس SaaS چیست و اگر تصمیم گرفتید که از آن استفاده کنید، بهتر است در زمان انتخاب ارائه دهنده سرویس، این سؤالات را از او بپرسید:
- آیا این سرویس دهنده سبد محصول کاملی را عرضه می‌کند؟
- آیا می‌تواند به شکل مداوم فعالیتهای بیزینس شما را به‌روز رسانی نماید؟
- آیا به اندازه کافی قابل اعتماد است؟
- میزان امنیت داده‌ها در این سرویس دهنده چقدر است؟
- آیا میزان امنیت در این سرویس قبلاً تست شده و مورد تأیید قرار گرفته است؟
- آیا با وجود شعب مختلف و پراکندگی جغرافیایی، می‌توان از یک نرم‌افزار بر بستر Cloud استفاده کرد؟
- اگر بخواهیم از ERP ابری به ERP on premise برویم شرایط چگونه خواهد بود؟
- در چه بازه‌های زمانی پشتیبان‌گیری انجام خواهد شد و آیا این سرعت بر اساس میزان تولید داده‌های جدید و تغییرات ایجاد شده هست؟
- آیا می‌توانیم گزارش‌هایی که نیاز داریم را از ERP ابری بگیریم؟
- آیا قوانین فروشنده SaaS در پشتیبان‌گیری و بازیابی اطلاعات با خط مشی‌های شرکت شما مطابقت دارد؟
معرفی خدمات ابری یگانه سافت
شرکت نرم افزاری یگانه یکی از مجموعه‌های پیشرو در زمینه ارائه خدمات نرم افزاری خود بر بستر ابر است. به طور مثال نرم افزار اتوماسیون اداری یگانه یا نرم افزار بایگانی اسناد یگانه کاملاً مبتنی بر Web یا Web based هستند. یعنی نرم افزار قادر است به جای استقرار روی سرور داخلی شرکت، روی فضای ابری پیاده سازی شود. بنابراین، کاربران از هر سیستم متصل به اینترنتی که یک مرورگر داشته باشد، می‌توانند به نرم افزار مورد نظر خود دسترسی داشته باشند. این در حالی است که نرم افزار روی فضای ابری پیاده سازی شده و از همه امکانات مربوط به فضای ابری از جمله: سرعت، امنیت و مقیاس پذیری بهره مند است. در ضمن نیازی به نگهداری مداوم، به روز رسانی، تهیه نسخه پشتیبان و سایر مواردی که در سیستم‌های محلی وجود دارد، فارغ است.
سؤالات متداول
فاکتورهای تأثیرگذار بر قیمت SaaS چیست؟
رایگان یا مبتنی بر تبلیغات بودن؛ نرخ ثابت اشتراک سالانه؛ تعداد کاربران؛ طبقات ذخیره‌سازی؛ تعداد کاربران فعال و لایه‌های مبتنی بر ویژگی
آینده SaaS چیست؟
در آینده، می‌توانید انتظار داشته باشید که برنامه‌های SaaS برخی از آخرین روندهای صنعت فناوری را در خود جای دهند. برای مثال، برنامه‌های کاربردی ابری تقویت‌شده با هوش مصنوعی احتمالاً در چند سال آینده به یک امر عادی تبدیل خواهند شد. از آنجایی که دستگاه‌های اینترنت اشیا (IoT) در طبقات تولیدی و انبارها رایج‌تر می‌شوند، می‌توانید انتظار داشته باشید که برنامه‌های SaaS را ببینید که بهتر با اینترنت اشیا ادغام می‌شوند.